خطر نابودی فرش اصیل ترکمن/ آرزوهایی بر باد رفته قالیبافان

نبود کارگاه رنگرزی گیاهی،مواد اولیه نامرغوب، رواج گونه های غیربومی فرش، حمایت نشدن از فرشبافان این هنر اصیل و قدیمی را دچار چالش کرده است.

 

نقوش فرش اصیل ترکمن ذهنی یا حفظی باف است و زنان ترکمن در تولید این دستبافته، آرمانها و اندیشه هایشان را با رنگهای دلخواه بر روی تار قالی گره می زنند تا تابلویی زیبا و مانا پیش روی مجسم سازند.

 

شاخ قوچ، نقش عقرب، ماری گول، در ناق گول، قافسه گول، تکه گول، انسی، قزل ایاق، توینگ گول، قوش گول، آوغان گول، تاج حروز، پنجارا آراگول، آق نقش از جمله نقوش زیبایی است که در این هنردستی به کار می رود.

 

دارهای قالی بیشتر از نوع افقی و متحرک بوده و به همراه کوچ ایل جابجا می شود و در سالهای اخیر استفاده از دارهای عمودی نیز در این منطقه رونق یافته است.

 

برخی فعالان و بافندگان فرش ترکمن در گفتگو با خبرنگار مهر، نبود بازار فروش، گرانی قیمت مواد اولیه، نداشتن کارگاه رنگری گیاهی، وجود واسطه ها و دلالان را از جمله مشکلات عنوان کرده اند.

 

 

 به گفته آنان نرخ چله نخ در سال گذشته 38 هزار تومان بود که اکنون به 138 هزار تومان افزایش یافته است و حمایت نشدن از تولیدکنندگان سبب بی رمقی فعالان این حوزه شده است.

 

 

همچنین برخی از فعالان با بیان اینکه فرش ترکمن مظلوم واقع شده است عنوان کرده اند؛ رنگ اصیل و گیاهی پیدا نمی شود و به دلیل گران بودن مواد اولیه، فعالیت در این حوزه زیاد به صرفه نیست و بیشتر سود را دلالان و واسطه ها و صادرکنندگان می برند.

 

رئیس اتحادیه فرش گلستان در این زمینه گفت: فرش ترکمن به دلیل فعالیت برخی سودجویان ضربه جبران ناپذیری خورده است.

 

ابوالفضل ابطحی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: برای اینکه فرش ترکمن را از بن بست نجات دهیم، جلسات مختلفی برگزار شد و مطالعات منطقه ای در این حوزه شروع شد.

 

 

وی عنوان کرد: یکی از اقدامات برای احیای فرش ترکمن رواج نقشه خوانی بود و با توجه به اینکه نقشه فرش ترکمن ذهنی است، این طرح اجرا شده است.

 

ابطحی گفت: طراحی نقشه کامپیوتری را اجرا کردیم و در بحث احیای نقوش، مسابقه طراحان را داشتیم و این اقدامات سبب شد در سال 80 رتبه اول را از نظر سفارش پذیری و کیفیت فرش ترکمن در نمایشگاه بین المللی به دست آوردیم.

 

 

رئیس اتحادیه فرش ترکمن در پاسخ به مشکلات بازاریابی و فروش فرش یادآورشد: اگر افرادی بخواهند کار فرش کنند و اگر تولید کننده ای فرش با کیفیت و طبق خواسته بازارهای هدف تولید کند، فرش روی دستش نخواهد ماند.

 

رئیس اتحادیه فرش گلستان درباره مشکلات فراروی صادرات فرش بیان داشت: کار در حوزه صادرات تخصصی است و تخصص های لازم را می طلبد و هر فردی نمی تواند در این حوزه وارد شود.

 

وی یادآورشد: مشکل اصلی این است که در تولیدات مواد نامرغوب بکار گرفته می شود و این امر بر تولید ضربه می کند.

 

 

وی درباره نبود کارخانه نخ ریسی در استان گفت: سرمایه گذار برای ایجاد کارخانه نداریم زیرا راه اندازی چنین کارخانه ای، سرمایه بالا می خواهد.

 

ابطحی در عین حال با اشاره به اظهارات برخی فعالان مبنی بر فروش تولیدات یادآورشد: هر بافنده و یا تولیدکننده ای اگر مشکل فروش تولیدات فرش را دارد به اتحادیه مراجعه کند، ما نقشه، مواد اولیه با کیفیت عالی می دهیم و نقد نیز خرید می کنیم و هیچ دغدغه ای در این بخش وجود ندارد.

 

وی تصریح کرد: برخی سودجویان وارد تولید شدند و ضربه سنگینی به فرش زدند درحالیکه فرش باکیفیت در بدترین شرایط مشتری خود را دارد.

 

 

رئیس اتحادیه فرش گلستان با انتقاد از رواج گبه بافی در استان گلستان گفت: این کار هم گبه را و هم فرش ترکمن را نابود می کند.

 

 

 

 

ابطحی افزود: در بحث احیای نقوش فرش درسیستم کامپیوتری میلیون ها تومان هزینه کردیم و نقشه خوانی را در آق قلا و گنبد و سراسر استان ترویج دادیم و اموز بافنده، گبه ای که طرح و نقشه ندارد را هر جور که دوست دارد می بافد.

 

وی یادآور شد: این کار یعنی اینکه بافنده ای که 40 رج کار می کرد، امروز 28 رج کار می کند و تدوام این کار مساوی است با نابودی فرش ترکمن.

 

ابطحی با اشاره به اینکه نقشه فرش ترکمن هندسی است گفت: اکنون این نقشه هندسی با کیفیت بالا طراحی شده است درحالیکه در استانهای دیگر نقشه فرش اسلیمی است.

 

وی به راهکارهای احیای فرش ترکمن اشاره و اضافه کرد: باید بازار هدف، نوع نقشه و رنگ و مواد اولیه توجه اساسی شود.

 

ابطحی همچنین با تاکید بر اینکه باید ملی فکر کنیم، تصریح کرد: دستگاههای ذیربط نباید به افرادی که ضربه به صنعت فرش می زنند تسهیلات ارائه دهند.

 

رئیس اتحادیه فرش گلستان، مرکز ملی فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت را متولی اصلی فرش بیان کرد و گفت: باید از سیاستهای این مرکز پیروی کنیم و با موازی کاری به نتیجه خواهیم رسید.

 

وی تاکید کرد: تجارت با داد و ستد و دلالی نباید اشتباه گیریم و تلاش می کنیم تا دستمزدهای بافندگان را نیز  بالا ببریم.

 

ابطحی با بیان اینکه اکنون دستمزد تولید فرش شش متری 900 هزار تومان است گفت: افراد علاقمند به تولید به اتحادیه و تعاونی مراجعه کنند، ما نقشه و مواد اولیه را تحویل می دهیم و اگر 20 درصد کار انجام شود مبلغی پرداخت می کنیم و بعد از اتمام کار تمامی نقدا پرداخت می شود. 

 

سالانه 114 هزار مترمربع فرش از استان صادر می شود که یک میلیون و 200 هزار دلار برای کشور ارز آوری دارد. ارزش صادرات فرش گلستان 10 ماه گذشته 800 هزار دلار بوده است و هفت هزار نفر در زمینه فرش فعالیت می کنند.